Last van depressiviteit of mood swings? Grote kans dat je darmen uit balans zijn: het tweede brein

Jeroen de Wit
31 augustus 2020

Als je ooit vlinders in je buik voelde wanneer je verliefd was, een knoop in je maag voelde toen je nerveus was of een onderbuikgevoel had in een bepaalde situatie, krijg je waarschijnlijk signalen van een onverwachtse bron: het tweede brein.

Dit brein heeft een enorme impact op je stemming, gezondheid en zelfs de manier waarop je denkt.

Lang was onduidelijk hoe dit precies gebeurt, maar de laatste jaren krijgt de wetenschap hier steeds meer inzicht in.

Wat is het tweede brein?

Wetenschappers hebben namelijk het enterische zenuwstelsel (ENS) ontdekt. Het ENS bestaat uit twee dunne lagen van meer dan 100 miljoen zenuwcellen die het spijsverteringskanaal – van mond tot kont – bekleden.

Funfact: Het ENS bevat meer zenuwuiteinden dan het brein.

De miljoenen zenuwuiteinden geeft je lichaam de mogelijkheid om te scannen wat het lichaam binnen komt aan voedingsmiddelen.

Voeding is informatie en vertelt ons vanuit evolutionair perspectief iets over de omgeving waarin we leefden.1

Hoe communiceert het tweede brein met de hersenen?

De nervus vagus (letterlijke vertaling: zwervende zenuw) verbindt de 100 miljoen neuronen van de ENS, oftewel je tweede brein, met de basis van de hersenen (de medulla).

De verbinding tussen de hersenen en de darmen wordt ook wel de darm-brein as (gut-brain axis) genoemd.

Darm-brein as

Communicatie via de darm-brein as verloopt niet alleen van het brein naar de darmen, maar grotendeels juist andersom; van de darmen naar het brein.

Je darmen zijn daarmee veel meer dan een voedsel-verterings-machine.

Het spijsverteringsstelsel geeft met behulp van het enterische zenuwstelsel (ENS) het brein informatie over de voeding die je eet.

Op het moment dat de communicatie niet goed verloopt kan dit allerlei lichamelijke klachten veroorzaken.2

Wanneer verloopt de communicatie tussen de darmen en het brein minder goed?

Op het moment dat je darmflora uit balans is. De darmflora speelt namelijk een onwijs grote rol in de communicatie tussen de darmen en je brein. De darmflora bestaat uit de bacteriën, schimmels en gisten (microben) in je darmen.

Funfact: Een darm bevat zo’n 100 triljoen microben, wat neer komt op zo’n 1 a 2kg aan levende wezens in je lichaam.

Gedurende de evolutie zijn we samen met deze miljoenen jaren oude beestjes geëvolueerd en werken we samen. Dit wordt ook wel symbiose genoemd. We geven de beestjes eten (vezels) en in ruilt daarvoor geven zij ons allerlei bouwstoffen voor de productie van feel good stofjes (neurotransmitters).

Funfact: We hebben we evenveel bacteriën als cellen in ons lichaam.

De triljoenen microben bestaan uit duizenden verschillende soorten. En zijn verantwoordelijk voor de productie van wel zo’n 60-80% (!) van je neurotransmitters.

Funfact: Zo’n 95% (!) van de productie van het gelukshormoon (serotonine) vindt plaats in de darmen.3-4

Niet langer depressief door de poep van iemand anders

Uit onderzoeken blijkt zelfs dat een poeptransplantatie van gelukkige mensen naar depressieve mensen, de depressieve mensen weer gelukkig kan maken. Simpelweg door de verbeterde darmflora waardoor het brein weer allerlei feel good neurotransmitters binnenkrijgt.5

Wat verslechtert de communicatie tussen de darmen en het brein?

Om een goede communicatie te bevorderen tussen de darmen en het brein is het daarom extreem belangrijk om goed voor de levende wezens in je lichaam te zorgen. Op het moment dat je:

  • Een antibioticakuur hebt gehad
  • Te hygiënisch leeft
  • Lijdt aan langdurige stress
  • Te weinig beweegt
  • Ongezond eet
  • Rookt

Verslechtert de samenstelling van de bacteriën in je darmen; het microbioom.

Ook wordt het microbioom geschaad door:

  • Gifstoffen,
  • Zware metalen,
  • Bestrijdingsmiddelen (glyfosaat),
  • Emulgatoren (lecithine, xanthaangum, carrageen)
  • Plastics (BPA’s, weekmakers).6-8

Wat zijn de gevolgen van een slecht microbioom?

Met dit veranderde microbioom produceer je niet meer de juiste neurotransmitters, vitamines en korteketenvetzuren, wat kan leiden tot een heel scala aan zowel fysieke als psychische klachten;

  • Depressieve gevoelens
  • Stemmingswisselingen
  • Overactief immuunsysteem
  • Grotere kans op een lekke darm
  • Ontsteking
  • Hart- en vaatziekten

Invloed van de omgeving op je darmflora

Zelfs de mensen waarmee je je omringt kunnen je darmflora positief of negatief beïnvloeden. Zo blijkt dat je 57% meer kans hebt om obesitas te ontwikkelen als een vriend ook obesitas heeft doordat je microben met elkaar uitwisselt en daarmee elkaars microbioom beïnvloed.

Obesitas is daarmee niet alleen sociaal besmettelijk, maar net zo besmettelijk als een verkoudheid.9

’s Nachts wakker worden

Ook kan een overgroei aan bepaalde ‘slechte’ bacteriën je ’s nachts wakker maken, doordat ze een stressreactie opwekken in je lichaam. Dit kan je eenvoudig oplossen door natuurlijker te gaan leven en bepaalde voeding te eten zoals10;

  • Artisjokken
  • Zuurkool
  • Ui
  • Knoflook
  • Asperges

Gehijackt door je beestjes

Als laatste kan het eten van veel suikerrijke voedingsmiddelen een overgroei aan de zogenaamde Candida Albicans in de darmen veroorzaken. Candida is een normaal onderdeel van de darmflora en veroorzaakt geen negatieve effecten aan haar host als het in balans is. Maar, Candida houdt ervan om gevoed te worden met suikers. Op het moment dat je een overschot aan suikerrijke voeding binnenkrijgt kan dit een overgroei veroorzaken aan Candida. En daarmee toegenomen cravings in suiker. Vervolgens loop je naar de voorraadkast of supermarkt om chocolade te eten en zo hijackt candida indirect je gedrag.11

De darmflora een grotere invloed op de kwaliteit van leven dan je denkt.

Wanneer start de ontwikkeling van je tweede brein?

De ontwikkeling van je tweede brein/ darmflora begint al bij de geboorte. Dit wordt ook wel de tweede geboorte genoemd. Helaas komen veel kinderen tegenwoordig via een keizersnede op de wereld.

Je start hierdoor steriel.

Een keizersnede voorkomt namelijk dat de baby door het geboortekanaal komt, waarin de baby allerlei microben van de moeder inslikt en het microbioom een goede start krijgt. En uiteindelijk met 1 punt achterstand ter wereld komt. Uit onderzoek blijkt ook dat kinderen met een keizersnede door deze achterstand een veel grotere kans hebben om overgewicht te ontwikkelen in het latere leven.

Na de geboorte heeft ook borstvoeding direct van de tepel een erg positief effect op het microbioom. Rondom de tepel zitten namelijk allerlei bacteriën die zich vervolgens in de darmen van de baby huisvesten. Hierdoor wordt aangeraden om minimaal 1 a 2 jaar borstvoeding te krijgen.12-14

Wat kan ik nu doen om de communicatie tussen het brein en de darmen te verbeteren?

Het goede nieuws is dat je de darmflora al binnen 24 uur kan verbeteren. Door bovenstaande factoren zoveel als mogelijk te vermijden en onderstaande factoren weer meer in je leven toe te passen:

👨🏼‍⚕️        Eet meer vezels

Bijvoorbeeld door – je raadt het al – vezels. Met vezels geef je de juiste beestjes in je lichaam te eten. En daarmee zorgen deze 2 kg wegende levende wezens goed voor jou.

👨🏼‍⚕️        Variatie

Eet daarnaast zoveel mogelijk verschillende planten om zoveel mogelijk verschillende bacteriën binnen te krijgen. De bacteriën die je binnenkrijgt komen uiteindelijk weer uit de bodem. Verschillende planten trekken verschillende bacteriën aan, hierdoor is het daarom ook weer belangrijk om veel te variëren – naast dat je hierdoor voldoende micronutriënten binnenkrijgt. Streef ernaar om 30 verschillende groente en fruit per week binnen te krijgen. En de week erop weer 30 andere. Ook zit gefermenteerde voeding vol met allerlei goede microben; oftewel probiotica.15-17

👨🏼‍⚕️        Beweging & vasten

Daarnaast bevordert voldoende beweging en vasten het microbioom. Beweeg daarom voor de maaltijd. Zo breng je je microbioom weer in balans.18

👨🏼‍⚕️        Buiten spelen !

Als laatste is een natuurlijke omgeving bevorderlijk voor het microbioom in combinatie met mensen, oftewel buiten spelen.19

Kortom

We zijn dus afhankelijk van de levende wezens in ons lichaam om lekker in ons vel te zitten. Je gedachtes, stemming en gezondheid zijn onder invloed van al die 100 triljoen microben.

En nu?

Leef weer wat natuurlijker, door buiten te spelen, voldoende te bewegen, af en toe te vasten, te variëren en meer vezels te eten.

Zo geef je jouw beestjes weer wat ze nodig hebben, welke in ruil daarvoor jouw kerngezond & gelukkig maken!

Literatuur

  1. Rao, M., & Gershon, M. D. (2016). The bowel and beyond: the enteric nervous system in neurological disorders. Nature reviews. Gastroenterology & hepatology, 13(9), 517–528. https://doi.org/10.1038/nrgastro.2016.107
  2. Mayer EA, Tillisch K, Gupta A. Gut/brain axis and the microbiota. J Clin Invest. 2015;125(3):926-938. doi:10.1172/JCI76304
  3. Guinane, C. M., & Cotter, P. D. (2013). Role of the gut microbiota in health and chronic gastrointestinal disease: understanding a hidden metabolic organ. Therapeutic advances in gastroenterology, 6(4), 295–308. https://doi.org/10.1177/1756283X13482996
  4. Galland L. (2014). The gut microbiome and the brain. Journal of medicinal food, 17(12), 1261–1272. https://doi.org/10.1089/jmf.2014.7000
  5. Evrensel, A., & Ceylan, M. E. (2016). Fecal Microbiota Transplantation and Its Usage in Neuropsychiatric Disorders. Clinical psychopharmacology and neuroscience : the official scientific journal of the Korean College of Neuropsychopharmacology, 14(3), 231–237. https://doi.org/10.9758/cpn.2016.14.3.231
  6. Rueda-Ruzafa L, Cruz F, Roman P, Cardona D. Gut microbiota and neurological effects of glyphosate. Neurotoxicology. 2019;75:1-8. doi:10.1016/j.neuro.2019.08.006
  1.  Xu J, Huang G, Guo TL. Developmental Bisphenol A Exposure Modulates Immune-Related Diseases. Toxics. 2016;4(4):23. Published 2016 Sep 26. doi:10.3390/toxics4040023
  2. Chassaing B, Van de Wiele T, De Bodt J, Marzorati M, Gewirtz AT. Dietary emulsifiers directly alter human microbiota composition and gene expression ex vivo potentiating intestinal inflammation. Gut. 2017;66(8):1414-1427. doi:10.1136/gutjnl-2016-313099
  3. Hruby, A., & Hu, F. B. (2015). The Epidemiology of Obesity: A Big Picture. PharmacoEconomics, 33(7), 673–689. https://doi.org/10.1007/s40273-014-0243-x
  4. Galland L. The gut microbiome and the brain. J Med Food. 2014;17(12):1261-1272. doi:10.1089/jmf.2014.7000
  5. Van Ende, M., Wijnants, S., & Van Dijck, P. (2019). Sugar Sensing and Signaling in Candida albicans and Candida glabrata. Frontiers in microbiology, 10, 99. https://doi.org/10.3389/fmicb.2019.00099
  6. Sandall J, Tribe RM, Avery L, et al. Short-term and long-term effects of caesarean section on the health of women and children. Lancet. 2018;392(10155):1349-1357. doi:10.1016/S0140-6736(18)31930-5
  7. Westerfield KL, Koenig K, Oh R. Breastfeeding: Common Questions and Answers. Am Fam Physician. 2018;98(6):368-373.
  8. Pannaraj PS, Li F, Cerini C, et al. Association Between Breast Milk Bacterial Communities and Establishment and Development of the Infant Gut Microbiome. JAMA Pediatr. 2017;171(7):647–654. doi:10.1001/jamapediatrics.2017.0378
  9. Singh, R. K., Chang, H. W., Yan, D., Lee, K. M., Ucmak, D., Wong, K., Abrouk, M., Farahnik, B., Nakamura, M., Zhu, T. H., Bhutani, T., & Liao, W. (2017). Influence of diet on the gut microbiome and implications for human health. Journal of translational medicine, 15(1), 73. https://doi.org/10.1186/s12967-017-1175-y
  10. Leff, J. W., & Fierer, N. (2013). Bacterial communities associated with the surfaces of fresh fruits and vegetables. PloS one, 8(3), e59310. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0059310
  11. Bell, V., Ferrão, J., Pimentel, L., Pintado, M., & Fernandes, T. (2018). One Health, Fermented Foods, and Gut Microbiota. Foods (Basel, Switzerland), 7(12), 195. https://doi.org/10.3390/foods7120195
  12. Karakan T. (2019). Intermittent fasting and gut microbiota. The Turkish journal of gastroenterology : the official journal of Turkish Society of Gastroenterology, 30(12), 1008. https://doi.org/10.5152/tjg.2019.101219
  13. Craig, J. M., Logan, A. C., & Prescott, S. L. (2016). Natural environments, nature relatedness and the ecological theater: connecting satellites and sequencing to shinrin-yoku. Journal of physiological anthropology, 35, 1. https://doi.org/10.1186/s40101-016-0083-9